Karakter Tipine Göre Nasıl Beslenmeliyiz ?

Tıp tarihinden Ahlat-ı Erbaa çok daha eskiye dayanmakla birlikte Osmanlı mutfağına şekil vermiştir. Evrende dört ana unsur vardır;hava,toprak,su,ateş.Evren bunların varlığıyla hayat bulur. Evrene makromozmos diyen islam felsefesi insana da mikrokozmos diyerek evrendeki ateş, su, hava, toprak elementlerinin insanda “Ahlat ı erbaa” denilen dört hılt  kan, balgam, sevda, safra olarak bulunduğunu söylemiş. Hıltların karışımından oluşan insan bünyesine ise mizaç denmiştir. Osmanlı’da bu düşüncenin yansıması İbn-i Sina’dan gelmektedir. İbn-i Sina’nın tıp ile ilgilenmesi bunda etkilidir.İlk ve Ortaçağ’daki tıp anlayışına göre, insan bedenindeki bu dört sıvının bazı özellikleri vardı. Bedeni dolaşan kan akıcı ve sıcak, beyinde saklanan balgam akıcı ve soğuk, dalak ve midede bulunan kara safra (sevda) kuru ve soğuk, karaciğerde saklanan sarı safra ise kuru ve sıcaktı. Eski tabipler insanları mizaçlarına göre ayırmışlar ve ona göre tedavi şekilleri uygulamışlar. Temel mizaçlar; Balgamî mizaç, Demevî mizaç, Safravî mizaç, Sevdavî mizaçtır. Her vücutta bu sıvılar vardır fakat kişilere göre oranları değişir;tıpkı karakterler gibi.Bir kişiye tamamen safravi,balgami mizaç diyemeyiz ancak daha baskın olduğunu söyleyebiliriz. Osmanlı mutfağına da yansımış olarak,insanlar mizaçlarına göre beslenirlermiş. Çünkü bedendeki herhangi bir sıvı dengesizliği hastalığa,kilo fazlalığına ya da zayıflığa yol açıyor. Yani Safravi mizaca sahip kişi safrevinin özelliği kuru ve sıcak olduğundan soğuk ve akıcı yiyeceklerle beslenmeli,dengelemelidir. Akıcıdan kasıt nemli yani suyun fazla olmasıdır. Daha iyi anlamanız için öncelikle hangi mizaçtan olduğunuzu anlamanız gerekiyor. Her mizacın kendine has karakter özellikleri,fizyolojik özellikleri var. Hangi mizaçtaki özellikler fazlaysa o mizaca göre beslenmeniz doğru olacaktır.

Peki hangi mizaç olduğumuzu nasıl anlayacağız? Mizaçların özelliklerine bakarak bunu anlamak mümkün!

SAFRAVİ MİZAÇ

Kişilik olarak keskin kurallara sahiptir. Fiziki görüntü olarak çok kilolu olmayıp kuru bir cilt yapısı ve yüksek beden ısısına sahiptir. Buğday tenli, gözleri ve yüzü sarıdır. Damarları kan doludur ve hızlı atar. Ağız tadı acıdır ve susuzluk hissi fazladır. İştahsız ve uykusuzdur, kolayca midesi bulanır, sıtma tutar gibi titremeleri olur. Ispanak, erişte çorbası yemesi gerekir. Kolay hastalanmayan fakat hastalandığında tedaviye geç cevap veren bir özelliğe sahiptir. En çok sindirim sistemi ve alzheimer gibi hastalıklarla karşılaşırlar.

Safravi Mizaçlıların Karakter Özellikleri;
1-Edebiyat ve matematiğe ilgileri vardır.
2-Şiddete eğilimli ve kötü huyludurlar.
3-Sonbahar ve Yaz mevsimini severler.
4-Bazen iradeli bazen de gevşektirler.
5-Bazen çok, bazen de az enerjilidirler.
6-Geçici manevi yeteneklere sahiptirler.
7-Sinirli, dikkatli ve kararsızdırlar.
8-Agresiftirler.
9-Huzursuz ve gönülsüzdürler.
10-Bazen başkalarının incinmesine ve dargınlığına sebep olurlar.
11-Bazı yönlerde kesin ve nettirler.
12-İlkelerine bağlı, düzenli ve hassastırlar.
13-Geleceği gören ve bazen de hayalperest olurlar. Karar almada dakiktirler.
14-Hazırcevap ve zekidirler.
15-Bazen cömerttirler.
16-Cinsel arzusu yüksek, cinsel güçleri ise değişkendir.
17-Çok konuşkandırlar.
18-Bazen cesur, bazen de sakindirler.
19-Bazen aşık, bazen de serbesttirler.
20-Hızlı, çevik ve enerjiktirler.

Safravi Mizaçların Fiziksel Özellikleri:
Sabahları ağızları acı olur. Genellikle ağızları kuru ve susuz olur. Safraviler az iştahlı olurlar. Yemeklerin sindirim ve hazmedilme derecesi yüksektir. Mide şişkinliği yoktur. Tatlı ve tuzluya eğilimleri olmaz. Genellikle turşuya meyillidirler. Kötü ağız ve dışkı kokusu yoktur. karınlarından kar kur sesi gelmez. Soğuğa eğilimli olurlar, sıcaktan kaçarlar.Derileri kuru ve nemsizdir. Deri üzerinde büyük ve geniş gözeneklere sahiptirler. Ellerindeki damarlar bazen açık ve bazen de gizlidir. Deri rengi sarıya çalar. Gözün beyazı, beyazdır ama sarıya çalmaktadır. Gözbebeği kestaneye çalmakta ve eladır. Saçı, kuru, kalın ve belirgindir. Saç rengi, siyah ve hurma rengindedir. Safravi mizaçların genellikle saçları az olur. Bu kişiler sıcak ve kuru özelliklerini gösterdiğinden soğuk ve nemli yiyeceklere yönelmelidirler.Balık, yoğurt ve genel olarak süt ürünleri, domates, narenciye, arpa suyu, ekşi mayhoş içecekler, limon suyu gibi yiyecekler faydalı ve gereklidir.

SEVDAVİ MİZAÇ

İnatçı, vesvese sahibi, uyum sorunu yaşayan bir kişilik yapısına sahiptirler. İştahlıdırlar, çok yemelerine karşın zayıf ve incedirler. Sürekli üşüyen bir yapıları vardır. Cilt yapısı olarak kuru bir cilt yapısına sahiptirler. Kanları koyu renkli ve kıvamlıdır. Kara sarı benizlidirler. Uykuları gelmez, düşünceli, kederli ve karamsardırlar. Sevda hıltı genellikle ihtiyarlıkta ve sonbaharda artar. Yahnileri, dolmaları biber ve tarçınla yemeleri gerekir. Kolay hastalanmazlar, hastalandıklarında ise tedaviye çok zor cevap verirler. En çok karşılaştıkları hastalıklar ise, bağırsak sistemi rahatsızlıkları ile ruhsal yapı bozukluklarıdır.

Sevdavi Mizaçlıların Karakter Özellikleri;

Batı literatüründe melankolik tipte olan insanlara verilen addır.

1- Hesap ve teknik konularına ilgileri vardır.
2- Donuk ve dar görüşlüdürler.
3- Bahar ve Yaz aylarına ilgileri vardır.
4- Duyguları ve mantıkları zayıftır.
5- Vasat ve ihtiyatlıdırlar.
6- Az enerjili ve işleri yerine getirmede istimrarlıdırlar.
7- Az bir oranda maneviyata meyillidirler.
8- Huzursuz ve her zaman düşüncelidirler.
9- Takıntılı, saplantılı, endişeli, kararsız ve gönülsüzdürler.
10- Riske eğilimsizdirler.
11- İntikamcı ve kincidirler.
12- Meczup olmazlar.
13- Cinsel arzuları çok, ama cinsel güçleri azdır.
14- Düşünce ve hayalleri çoktur.
15- Kötümser, hassas ve endişelidirler.
16- Düzenlidirler.
17- İçine kapanıktırlar.
18- Cidal ve tartışma ehlidirler.
19- Kurnaz ve dikkatlidirler.
20- İnatçı ve dik başlıdırlar.

Sevdavi Mizaçlıların Fiziksel Özellikleri:

Sabahları ağız tatları tuzlu olur. Ağızları kuru ve az sulu olur. İştahları çok, ama az yerler. Yemeklerin sindirilmesi oldukça zayıftır. Mide şişkinliği oldukça fazladır. Kabızlık çekerler. Tuzlu ve tatlı şeylere eğilimlidirler. Turşuya meyilleri yoktur. Ağızları ve dışkıları kötü kokmaz. Karınlarından kar kur sesi gelir. Soğuğa eğilimleri olmaz, ama sıcağa eğilimleri vardır.Kuru ve nemsiz deri ve ciltleri vardır. Deri üzerinde orta boy gözeneklere sahiptirler. Ellerindeki damarlar gizlidir. Deri rengi koyudur. Göz renginin beyazı, beyaz ve koyudur. Gözbebeği ela ve kahvedir. Saçları, kuru, kalın veya kıvırcıktır. Saç rengi, siyah mat ve buğdayımsıdır. Sevdavi mizaçlar da genellikle az saçlıdırlar. Bu mizaçlı kişilerin temel özellikleri soğuk ve kuru olduğundan onun zıttı olan sıcak ve nemli yemeklere/yiyeceklere yönelmelidirler.Bal,yoğurt, tereyağı, taze inek ve koyun sütü,ananas, kuru ve taze incir, üzüm, hurma, kaysı, kiraz, armut, tatlı elma, siyah kuru üzüm, kavun, acur, turp, havuç, patates, şalgam,buğday ve fasulye çeşitleri yiyeceklerini tüketmelidirler.Mercimek,patlıcan yiyeceklerini az tüketmeleri gerekir.

BALGAMİ MİZAÇ

Kişilik olarak keskin kuralları olmayan kontrol edilebilir bir kişilik yapısına sahiptirler. Fiziki görüntü olarak ise kilolu beyaz tenli güzel bir cilt yapısına sahiptirler. Damarları hafif atar. Az su içer, çok uyur, tembel, gayretsiz ve durgun olurlar. Burunlarına gargara yapıp balgamdan temizlemeleri gerekir. Beden ısıları düşüktür, kolay hastalanır ve tedaviye hızlı cevap verirler. En çok; romatizmal hastalıklar, akciğer ve parkinson gibi hastalıklarla karşılaşırlar.

Balgami Mizaçlıların Karakter Özellikleri:

1- Rasyonel, akılcı ilimlere ve matematiğe eğilimlidirler.
2- Hesaplayıcı ve ihtiyatlıdırlar.
3- Akıllı ve mantıklıdırlar.
4- Temkinli, ihtiyatlı ve bazen de korkak olurlar.
5- Ticarete yatkındırlar.
6- Pasif, münzevi, izole ve yavaş hareketlidirler.
7- Retrospektif ve geriye dönüktürler.
8- Narin, ince düşünceli ve hassastırlar.
9- Düzenli ve dakiktirler.
10- Depresyona münasip yapıdadırlar.
11- Riske münasip yapıda değildirler.
12- Uyumlu ve iradesizdirler.
13- İçe dönük (kapanık) ve menfi düşüncelidirler.
14- Muhabbet ve sevgiye ihtiyaç duyarlar.
15- Kinci ve hınçlıdırlar.
16- Unutkan ve zihin darlığı vardır.
17- Bir şeyi öğrenmeğe isteksizlikleri vardır.
18- Cinsel arzu ve güçleri oldukça azdır.
19- Bir çok konuda rahat, kaygısız ve tasasızdırlar.

Balgami Mizaçlıların Fiziksel Özellikleri:

Deri ve ciltleri yumuşak ve nemlidir. Genellikle soğukturlar. Deri ve ciltleri ince gözenekli, az terlerler, ellerindeki damarlar gizlidir. Deri ve cilt renkleri beyazdır. Göz renklerinin beyazı beyaz ve uyuşuk. Gözbebekleri ise genellikle açık, renkli ve mavidir. Saçları ince, yumuşak, yalın, açık kahve rengi, sarışın ve sarı renklidirler. Balgami mizaçlıların da saçları genellikle azdır. Ağızları tatsız, nemli ve çok suludur. İştahları çok ve oldukça fazla yerler. Yiyeceklerin sindirim ve hazmedilmesi zayıftır. Mideleri gaz yapar. Bazen kabızlık çekerler. Tatlı ve tuzlu şeylere eğilimleri fazladır. Turşuya meyilleri yoktur. karınlarından kar kur sesleri gelir. Soğuğa temayülleri yoktur. Onun yerine sıcağa oldukça meyillidirler.Balgami mizaçlar soğuk şeyleri tek başına tüketmemelidirler, sıcak yiyeceklerle birlikte tüketmelidirler. Bitkisel yağlar, tere yağı, kola, pirinç, inek eti, sosis, salam türü ürünler balgamı arttırır. Dolayısıyla balgami mizaçlar bu tür yiyeceklerden sakınmalıdırlar.Peki ne yemeliler? Eski peynir, patlıcan ve yeşil biber,mango, ayva, zeytin ve hindistan cevizi,pancar, soğan, sarımsak, arpacık soğanı gibi besinler tüketmeliler.

DEMEVİ MİZAÇ

Kişilik olarak en oturaklı, uysal, yapıcı mizaçtır. Orta yol insanlarıdır. Fiziki yapı olarak hafif kilolu cilt rengi kızılımsıdır. Benzi pembe, dili kırmızı, idrarı kızılımsı renktedir. Bedeni sıcaktır, nahoşluk ve hafif terleme hisseder. Koldaki damarlar hızlı atar. Ağız tadı tatlımsıdır. Gövdesinde sivilceler çıkar. Çok esner. Burnu sık kanar. Kolay hastalanırlar ve tedaviye kolay cevap verirler. En çok karaciğer ve kan kaynaklı cilt hastalıkları ve kalp damar rahatsızlıkları gibi hastalıklarla karşılaşırlar.

Demevi Mizaçlıların Karakter Özellikleri:

1-Edebiyat ve müziğe ilgileri vardır.
2-Şairlik yeteneklerine sahiptirler.
3-Doğaya ilgileri vardır.
4-Aşk ve muhabbet ehlidirler.
5-Gözü yükseklerde, hırslı ve isteklidirler.
6-İleri görüşlüdürler.
7-Hayır ve maneviyat ehlidirler.
8-Güzel ahlaklı ve güler yüzlüdürler.
9-Cesur ve yüreklidirler.
10-Yüksek riske sahiptirler. (riske eğilimlidirler)
11-Yüksek derecede özgüvenleri vardır.
12-Cömerttirler.
13-Çeşitlilik ve yenilik eğilimlidirler, tekrarlanan işlere ilgileri yoktur.
14-Genellikle düzensizdirler.
15-Özgeci, fedakar ve başkalarını düşünürler.
16-Yaz aylarında genellikle kendilerini iyi hissetmez ve halleri iyi olmaz.
17-Zeki ve yüksek hafızaya sahiptirler.
18-Cinsel arzuya ve yeteneğine sahiptirler.
19-Çevik ve enerji doludurlar.
20-Anlık mutsuzluk ve şekavet’e münasiptirler.

Demevi Mizaçlıların Fiziksel Özellikleri:

Yumuşak, nemli ve sıcak derileri vardır. Deri üzerinde büyük ve geniş gözeneklere sahiptirler ki bunun belirtisi iyi bir şekilde terlemeleridir. Ellerindeki damarlar açık ve belirgindir. Deri rengi buğday tenli (esmerimsi) veya pembemsidir. (gül rengine yakın) gözdeki beyaz kısım kırmızıya çalar. Gözbebeği kestaneye çalan koyu ve siyahtır. Saçı, sık ve esnektir. Saç rengi: siyah, koyu, açık ve genellikle sıktır.

Ağız tadı, sabahları tatlı olur. Ağızları az nemli ve az susuzdurlar. İştahları çok ve iyidir. Yemeklerin sindirim ve hazmedilmesi yüksek ve mide şişkinliğine maruz kalmazlar. Kabızlıkları olmaz. Tatlıya meyilleri az, tuzluya ise oldukça azdır. Turşuya istekleri azdır. Kötü ağız kokusu ve  kötü dışkı kokuları yoktur. Karınlarından kar kur sesleri gelmez. Soğuğa temayülleri yoktur, ancak sıcağa da istekleri azdır.

Demevi mizaçlar, beden hararetleri normale dönmesi için serin ve soğuk yiyecekler tüketmelidir. Nar, erik, salatalık ve sarıçalı suyu, yoğurt türü şeyler tüketmelidirler.

Kaynakçası genel olarak  İbn-i Sina’nın  El-Kanun Fi’t-Tıb kitabıdır,bunun hakkında yazan bloglardan da faydalandım.Hepsi İbn-i Sina’nın kitabından alıntı olduğu için kaynakça linki bırakamıyorum.

Alıntı:birnotbirak.com