Aziz Sancar Kimdir

Biyokimya ve biyofizik profesörü, 2015 yılı Nobel Kimya Ödülü sahibi. HDP Mardin Milletvekili Prof. Dr. Mithat Sancar’ın amcasıdır. 1946 yılında Mardin’in Savur ilçesinde, okuma yazma bilmeyen ancak eğitime önem veren sekiz çocuklu bir anne-babanın yedinci çocuğu olarak dünyaya geldi. Sancar, 1963 yılında girdiği İstanbul Tıp Fakültesini 1971 yılında bitirdi ve eğitim için ABD’ye gitti. 1997 yılından bugüne Amerika Birleşik Devletleri North Carolina-Chapel Hill’de North Carolina Üniversitesi Biyokimya ve Biyofizik Bölümü’nde görev yaptı.

 Prof. Sancar, gerçekleştirmiş olduğu 300’e yakın bilimsel makale ve bu makalelere yapılan 12 binden fazla atıfla, bilimsel araştırmada eşine az rastlanır bir başarıya imza attı. İstanbul Tıp Fakültesi’ni bitirdikten sonra yurtdışında yaptığı çalışmalarla Amerikan Ulusal Bilimler Akademisi’ne kabul edilen Sancar, buraya kabul edilen üç Türk’ten biri olmuştu.

 Prof. Dr. Aziz Sancar, kanser tedavisinde ‘ritmik saat’ buluşuna imza atarak dünyaca çapında üne kavuşmuş ve ‘DNA tamiri’ ve ‘hücre döngüsü kontrol noktası’ gibi konularda yaptığı çalışmalarla da adını duyurmuştu.

2015 yılında, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından verilen Nobel ödüllerinde, 2015 yılı Nobel Kimya Ödülü’ne layık görülen üç kişi arasında, çalışmasıyla Türk bilim adamı Prof. Aziz Sancar da yer aldı. Sancar ödülünü aynı dalda Tomas Lindahl ve Paul Modrich ile paylaştı. 

Prof. Dr. Aziz Sancar, Lindahl ve Modrich; hücrelerin hasar gören DNA’ları nasıl onardığını ve genetik bilgisini koruduğunu haritalandıran araştırmaları sayesinde kazandı. Bylece 8 milyon İsveç Kronu, (yaklaşık 3 milyon TL) para ödülü Alfred Nobel’in ölüm yıldönümü olan 10 Aralık’ta ödül sahiplerine paylaştırıldı.

Prof. Aziz Sancar 2014 yılında AA’ya konuşmuş; kanser tedavisindeki ‘sirkadiyen saat’ (Ritmik saat) buluşunu anlatmıştı. Prof. Sancar, kanser konusunda önemli çalışmalar yapıldığını belirtirken, kanser mekanizmasının  10 yıl içinde çözüleceğine inandığını söylemişti. Ancak kanserin nasıl olduğunu çözümlemenin onu tedavi etmek anlamına gelmediğine işaret eden Sancar, tedavi konusunda bir şey söylemek için erken olduğunu belirtmişti. Kanserle ilgili olarak ”DNA onarımı” konusunda çalışma yaptığını bildiren Sancar, şunları kaydetmişti;

”Kanser tedavisinde kullanılan ilaçların çoğu DNA’yı tahrip ediyor ve vücutta bulunan DNA onarım mekanizmaları,  o kanser hücrelerinin yaşamasını sağlıyor. Biz bu mekanizmayı anlamak, aydınlatmak için bir çalışma başlattık. Bu mekanizmayı anlayınca onu “inhibe” edip, kanser hücrelerinin normal hücrelerden daha önce öldürülmesini sağlamaya çalışacağız. DNA onarımı mekanizmasını aydınlatmak, kanser tedavisi noktasında çok önemli. Gayemiz bu mekanizmayı açıklamak.”

Amaçlarının vücuttaki DNA onarımının minimum olduğu zamanı tespit edip, kanser hücrelerine ilaç verip, bu hücrelerin ölmesini sağlamak olduğunu belirten Sancar, ”HedefimizDNA onarımının ne zaman minimum ne zaman maksimum olduğunu belirleyerek, DNA onarımı potansiyelinin en az olduğu zaman ilaç tedavisi uygulayarak, hem ilacın etkisini çoğaltmak, hem de yan etkileri azaltmak” şeklinde konuşmuştu.

Kendisiyle ilgili yapılan bir söyleşide “Savur’dayken çok güzel bir ilkokulumuz vardı, Mardin lisemiz de çok iyiydi. İstanbul Tıp Fakültesi Avrupa’nın en iyi üniversitelerinden biriydi. Türkiye’de gerçekten çok güzel bir eğitim gördüm. Bu ödülümü cumhuriyet eğitimine borçluyum” demiştir.

Neden Nobel ödülünüzü Genelkurmay Başkanlığı’na verdiniz? – Ödülümü Genelkurmay’a vermedim, onlara teslim ettim. 19 Mayıs Atatürk’ü Anma Spor ve Gençlik Bayramı’na kadar. Ödül bu süre içerisinde Genelkurmay Başkanlığı’nın kasasında saklanacak. Ödül, madalya ve sertifikayı hepsini teslim ettim.

Prof. Sincar, basına yaptığı açıklamalarda, aldığı Nobel ödülü Genelkurmay Başkanlığına teslim ettiğini, ödülün 19 Mayıs Atatürk’ü Anma Spor ve Gençlik Bayramı’na kadar genelkurmay kasasında saklanacağını, daha sonra Anıtkabir’de ziyaretçilere sergileneceğini açıklamış, “İnsanlar merak ediyor niye diye? Bu konuda bilgi verirken “Anlayamıyorlar. Çok basit, çünkü bu Atatürk’ün ve Cumhuriyet’in madalyasıdır. Mardin Savurlu Aziz başka türlü o ödülü alamazdı” demiştir.

Aynı söyleşisinde Sancar, ABD’de bir Müslüman olarak baskı görmediğini, ancak terör nedeniyle dünyadaki tüm Müslümanların töhmet altında bırakılmasının ABD’de taban bulduğunu ve bu yüzden birçok yerde Müslüman olduğunu gizlemek zorunda kaldığını söylemiştir.

Hakkında 2017 yılında Orhan Bursalı’nın Aziz Sancar and the Story of Nobel adlı kitabı yayımlanmıştır.

KAYNAKÇA: Aziz Sancar Nobel Kimya Ödülünü aldı (milliyet.com.tr, 8 Ekim 2015), Stockholm’de tarihi tören: Aziz Sancar, Nobel Kimya Ödülü’nü aldı (hurriyet.com.tr, 10 Aralık 2015), Aziz Sancar: Müslüman olduğumu ABD’de söyleyemem (AA – ahaber.com, 20 Aralık 2015), Adnan Taşar / Aziz Sancar – Bir Nobel Hikayesi (gazete.32.com, 22.12.2015), Orhan Bursalı / Aziz Sancar and the Story of Nobel (2017). biyografya.com