Kraliçe’nin Yetkileri Nelerdir?
Kraliyet İmtiyazları’ndan, Kraliçe’nin kullandığı yetkiler ve ayrıcalıkların bir kısmı İngiliz Anayasa’sında yer almaktadır. Bugünlerde, bu yetkilerin büyük bir kısmını Kraliçe yerine Başbakan tarafından kullanılıyor – Kraliyet İmtiyazları kullanılmaksızın giriş ve çıkış izinleri vermek için her seferinde parlamentonun bir yasa çıkarması öngörülüyor.
Zamanla İmtiyaz yetkileri çok daha az kullanıldı. Anayasal Monarşi’de hala Kraliyet İmtiyazları’nın yer almasının sebebi ise ülkedeki demokrasiyi korumak ve herhangi birinin demokrasiye kolayca gasp etmesini önlemektir.
Muhafazakâr Anayasacı Walter Bagehot Kraliçe’nin haklarını ‘istişare etmek, desteklemek ve uyarmak’ olarak tanımlar fakat bu hakları ile yetkileri aynı değildir.
Kraliçe’nin İmtiyaz yetkileri çok çeşitli ve farklı kategorilerde tanınmıştır.
SİYASİ YETKİLERİ
Bugünlerde Kraliçe’nin siyasi yetkileri çoğunlukla törenlerde bizzat Kraliçe tarafından kullanılmaktadır. Bu yetkiler genel seçimlerde, kriz anlarında veya ihtiyaç halinde amaca uygunluk doğrultusunda bakanlar tarafından kullanılmaktadır.
- Parlamentoyu Tatil Etmek veya Toplantıya Çağırmak: Kraliçe parlamentoyu askıya alma ve tekrar göreve çağırma yetkisine sahiptir. Parlamentonun tatil edilmesi genellikle parlamento döneminin sonunda, parlamentonun göreve çağırılması ise Kraliçe’nin hazır bulunduğu parlamento açılışından hemen sonra yapılır.
- Kraliyet Onayı: Parlamentodan gelen kanun tekliflerini onaylamak Kraliçe’nin hem hakkı hem de sorumluluğudur. Teorik olarak Kraliçe önüne gelen kanun teklifini reddedebilir. En son 1708 yılında Kraliçe Anne kendisine yöneltilen teklifi reddetmişti.
- İkincil Mevzuat: Kraliçe, kanun hükmünde kararname çıkarabilir, bu yetkisi kraliyet imtiyazlarından gelir. Son zamanlarda kanun hükmünde kararnameler çoğunlukla bakanlar tarafından çıkarılıyor ve Parlamentonun yaptığı yasa ile hukuk düzenine dahil ediliyor.
- Bakanları Atama veya Görevden Alma: Kraliçe bakanları hem atama hem de görevden alma konusunda yetkilidir.
- Başbakanı Atama: Genel seçimden sonra yahut istifadan sonra Başbakanı atamakta yetkili olan kişi Kraliçe’dir. Genel seçimlerde hangi adayın Avam Kamarası’ndan daha çok destek alabileceğini belirler. İstifa halinde ise Kraliçe, istifa eden başbakanın yerine uygun bulduğu kişi hakkında tavsiyelerini alır.
- Savaş İlan Etme: Uygulamada her ne kadar Başbakan ve Parlamento tarafından yapılsa da Kraliçe’nin de diğer uluslara karşı savaş ilan etme yetkisi vardır.
- Yargı Bağışıklığı: İngiliz Hukukunda Kraliçe’nin hukuka üstünlüğü vardır, Kraliçe yargılanamaz ve özel hukukla da bağlı değildir.
YARGI GÜCÜ
Kraliçenin yargı gücü kısıtlı ve gerçekte sadece bir tanesini düzenli olarak kullanabiliyor diğerleri zamanla hâkimlere ve parlamentoya devredilmiş.
- Kraliyet Affı: Kraliyet Affı esasen haksız yere mahkûm edilenler hakkındaki idam hükmünü geri almak için kullanılırdı. Günümüzde, cezalardaki hataları düzeltmek için kullanılmaktadır ve yakın zamanda, 2.Dünya Savaşı sırasında şifre kırıcı olan Alan Turing’in ölümünün ardından kullanılmıştır.
SİLAHLI KUVVETLER
Kraliçenin Silahlı Kuvvetler üzerindeki gücü genelde generallerin ve Parlamentonun tavsiyesi üzerine kullanılır ancak bazı fonksiyonlar yalnız Kraliçenin kontrolündedir.
- Başkomutan: Kraliçe, Silahlı Kuvvetlerin başkomutanıdır ve tüm askerler orduya katılırken Kraliçeye sadakat yemini eder; onlar, majestelerinin Silahlı Kuvvetleri’dirler.
- Subayları Görevlendirme: Kraliçenin gücü Silahlı Kuvvetlere subayları görevlendirmeyi ve ayrıca görevi kaldırmayı kapsar.
- Silahlı Kuvvetlerin Dağıtımı: Silahlı Kuvvetleri düzenleme ve dağıtma Kraliçeye ait ayrıcalıklardan, kraliçe teknik olarak Silahlı Kuvvetlerinin nasıl kullanılacağını denetler.
Esas imtiyazlı güçlerden biri, bugünlerde hala kişisel olarak Kraliçe tarafından kullanılan onur nişanı vermek. Tüm nişanlar Kraliçe tarafından verilir. Kraliçe şövalye nişanının ve asiller sınıfının vb. belirlenmesinde son sözdür.
- Asiller Sınıfı Oluşturma: Kraliçe sıradan bir kişiyi asilzade ilan edebilir. Bu, yaşam boyu veya nesillerce sürebilir. Oysaki soyca devam edecek olan asilzadelik on yıllarca Kraliyet ailesi dışındakilere verilmemiştir.
- Onur Nişanının Kaynağı: Bu, Kraliçenin şövalyelik nişanı oluşturmaya ve herhangi bir vatandaşa nişan vermeye lütfetmesine dair imtiyazlı bir gücüdür.
ÇOK YÖNLÜ GÜÇLER
Majestelerinin diğer güçleri şunlardır:
- Pasaportları Kontrol Etme: Pasaportu çıkarma ve geri alma Kraliçenin imtiyazlı güçlerindendir. Bu güç bakanlarca Kraliçe adına sık sık kullanılır. Tüm İngiliz pasaportları Kraliçenin adına verilir.
- Gemileri İsteme: Bu güç, Majesteleri adına krallığa, askeri işlerde hizmet için bir gemiye el konulmasına izin verir. 1982’de, Falkland’ın ardından Arjantin saldırısına askerleri almak için Queen Elizabeth 2’de kullanılmıştır.
